Sayıştay, MTA’da hami giysi materyali yardımlarının açık arazi koşullarında alanda misyon alan emekçilere verilmesi gerekirken idare kademesi dahil tüm çalışana verildiğini tespit etti. Raporda, “PTT Kart üzerinden giysi yardımı dağıtımı uygulamasının evvelki yıllarda de yapıldığının anlaşıldığı, alanda çalışan-çalışmayan ayırt etmeksizin tüm çalışana PTT Kart üzerinden sağlanan bu imkanın her yıl tekrar edilerek adeta bir maaş ögesi ve kazanılmış özlük hakkı algısına sebep olacak biçimde yapıldığı tespit edilmiştir” tabirleri kullanıldı.
Sayıştay’ın 2023 yılı MTA Kontrol Raporu yayımlandı. Rapora nazaran, 2022 mali yılı sonu bütçe ödeneği 1 milyar 733 milyon 566 bin 829 lira 91 kuruş olan MTA’ya, 2023 yılında toplam 3 milyar 311 milyon 129 bin 569 lira ödenek tahsis edildi.
Mali rapor ve tablolara verilen görüşle ilgili olan bulgular kısmında, Katma Bedel Vergisi’ne (KDV) ait kusurlu uygulamalar sonucunda kurum hesaplarında yüksek dengeli ve sürdürülemez boyutta devreden KDV oluştuğu tespitine yer verildi. Kelam konusu tespite ait şu kıymetlendirme yapıldı:
KDV ÜZERİNDEN İNDİRİM YAPMIŞLAR
“Ticari faaliyet kapsamına girmeyen mal ve hizmet alımları ile imal işlerine ait ödenen KDV’nin indirim konusu yapılmasının mümkün olmamasına karşın 191 indirilecek KDV hesabına kaydedilmek suretiyle indirim konusu yapıldığı tespit edilmiştir. Buradan hareketle, yapılan harcamaların katma bedel vergisi ile bağının hakikat kurulmaması sonucunda indirilecek katma bedel vergisinin yüksek boyutlara ulaşıp, verginin periyotlar ortasında yüksek dengeli olarak devretmesine sebebiyet verildiği görülmüştür.
190 devreden KDV hesabının borç kalanında yer alan ve periyotlar prestijiyle aktarılan meblağın 1 yılda 266 milyon 739 bin 961 lira 26 kuruştan 520 milyon 918 bin 78 lira 65 kuruşa ulaşarak yüzde 100’e yakın bir oranda artış gösterdiği görülmektedir. Bu durum, KDV hesabının yanlışlı kullanımının sürdürülemez olduğunun bir öteki göstergesidir.”
‘FİRMALAR ORTASINDA HAMİ GİYSİ GERECİ TEMİN EDEMEYECEK FİRMALAR VAR’
Mali rapor ve tablolara verilen görüş ile ilgili olmayan bulgular ortasında, MTA’da gözetici giysi gereci yardımlarının tıpkı olarak verilmesi yerine PTT Kart üzerinden verildiği, kelam konusu yardımların açık arazi kaidelerinde alanda vazife alan ve almayan ayrımı olmaksızın tüm işçiye verildiği tespiti yer aldı. Tespite ait şu ayrıntılara yer verildi:
“-MTA’da 2023 yılında KKD (Kişisel Kollayıcı Donanım ve Demirbaş Giysi Eşyası) yardımı dağıtımının, 4734 Kamu İhale Kanunu 3/o istisna unsuru kapsamında PTT A.Ş. ile yapılan kontrat karşılığında ve PTT tarafından her bir işçi için tahsis edilen ‘PTT karta’ yüklenen limit çerçevesinde, çalışanın giysi materyalinin kartın geçtiği AVM ve mağazalardan alışveriş sırasında karşılanması yöntemiyle yapıldığı,
-Bu biçimde işçiye yapılan yardımın kişi başı belirli bir meblağda olduğu,
-PTT Kart ile kişi başına olacak formda tanımlanmış fiyat karşılığında hangi giysi materyali alındığına dair bir denetim yapılmadığı,
-Söz konusu meblağın üstte sayılan koşullardan olan ‘Fabrika, atölye, laboratuvar, maden ocakları, sanayi tesisleri ve akaryakıt istasyonları ile petrol boru sınırlarında vazife yapan işçi olacak yahut açık arazi kaidelerinde misyon yapan işçi olacak’ kaidesini sağlayan işçi olup olmadığına bakılmaksızın merkezi ünitelerde çalışan üst idare kademesi dahil takım ve vazife unvanı, çalışma şartları vb. hiçbir ayrım gözetmeksizin tüm çalışana dağıtıldığı,
-2023 yılı görevlendirme evrakları ile bu biçimde PTT Kart üzerinden giysi yardımı alanların sayısal bilgileri üzerinden yapılan kontrolde birtakım işçinin toplu mukavele çerçevesinde hiç görevlendirmesi olmaksızın, kimilerinin da görevlendirme kurallarının toplu kontratta belirtilen mahallerden olma koşulunu taşımamasına karşın giysi yardımından yararlandığı,
-Bu formda 2023 yılında alanda hiçbir misyon almamış bireyler bulunduğu ve bu şahıslara de alanda güçlü ve riskli ortamda görevlendirilenler ile tıpkı haklar tanındığı, bu uygulamanın farklı ortamlarda çalışan çalışanlar ortasında mukayesesinde çok daha dezavantajlı ortamlarda çalışan işçi aleyhine adaletsiz bir durum da arz ettiği,
-PTT Kart üzerinden giysi yardımı dağıtımı uygulamasının evvelki yıllarda de yapıldığının anlaşıldığı, alanda çalışan-çalışmayan ayırt etmeksizin tüm işçiye PTT Kart üzerinden sağlanan bu imkanın her yıl tekrar edilerek adeta bir maaş ögesi ve kazanılmış özlük hakkı algısına sebep olacak halde yapıldığı,
-PTT Kart ile alışveriş yapılabilecek firmaların listesi incelendiğinde gözetici giysi gereci temin edemeyecek firmaların bulunduğu, kelam konusu firmaların daha çok günlük giysi materyali tedariki ile iştigal ettiği tespit edilmiştir.”
MEVZUATA UYGUN OLMAYAN İŞLEMLER
Sayıştay, MTA tarafından ihale edilen sondaj hizmet alım işlerinde, mühlet uzatımı ve teknik şartname düzenlenmesi mevzularında mevzuata uygun olmayan süreçler yapıldığını da tespit etti. Raporda kelam konusu bulguya ait, “İdare tarafından yapılan sondaj hizmet alımları incelendiğinde müddeti dini bayramlara rastlayan işlerde cezasız müddet uzatım kararı verildiği görülmüştür. Olumsuz hava şartları (kar, don, şiddetli yağmur, sel) nedeni ile çalışma yapılamaması halinde, çalışma yapılamayan günlerin mukavele mühleti sonuna cezasız ek mühlet olarak ek edileceğine ait teknik şartname kararının kontratların ‘süre uzatımı verilecek haller ve şartları’ başlığı altında yer almadığı görülmüştür. Sondaj hizmet alımlarının teknik şartnamesi ile belirlenen sondaj sayısı, derinliği ve pozisyonlarına Ait bilgiler ile kabulü yapılan sondaj sayısı, derinliği ve pozisyonlarında farklılıklar olduğu görülmüştür” değerlendirmesi yapıldı.