UCM, Başsavcı Kerim Han’ın Netanyahu, Galant ve üç Hamas lideri hakkında 20 Mayıs’ta yaptığı yakalama talebi hakkında 4 aydır karar vermemesi sebebiyle eleştiriliyor.
‘NEDEN HALA KARAR VERİLMEDİ?’
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hakkındaki yakalama kararını, Başsavcının talebinin üzerinden 24 gün geçtikten sonra veren Mahkemenin, Filistin davasında yavaş hareket ettiği belirtiliyor.
TUTUKLAMA TALEBİNİN ÜZERİNDEN 123 GÜN GEÇTİ
UCM Başsavcılığı, 22 Şubat 2023 tarihinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Rusya’nın Çocuk Hakları Komiseri Maria Alekseyevna Lvova-Belova hakkında savaş hatası gerekçesiyle tutuklama kararı çıkarılmasını talep ederken, Mahkeme 18 Mart 2023 tarihinde Putin ve Lvova-Belova hakkında tutuklama kararı verdi.
Putin hakkındaki tutuklama kararının, Savcılığın talebinden 24 gün sonra gelmesine rağmen Netanyahu ve Galant hakkındaki tutuklama talebinin 123 gündür Mahkemenin önünde beklemesi dikkati çekiyor.
‘ÇİFTE STANDART’
Ukrayna soruşturmasındaki süratli ilerlemesi sonucunda 5 Mart 2024’te iki Rus kumandan ve 24 Haziran 2024’te Rusya Güvenlik Kurulu Sekreteri Sergey Şoygu (eski Rusya Savunma Bakanı) ve Rusya Genelkurmay Lideri Valeriy Gerasimov hakkında yakalama kararı verildiğini duyuran UCM, Filistin soruşturmasında şimdiye kadar hiçbir tutuklama kararı vermemesi sebebiyle uzmanlar tarafından “çifte standart” uygulamakla eleştiriliyor.
UCM YARGIÇLARININ TUTUKLAMA EMRİ
UCM’nin internet safhasındaki datalara nazaran, kimileri birden fazla sanıktan oluşan Mahkeme önündeki 32 davada 49 tutuklama buyruğu çıktı.
UCM, Libya’nın devrik lideri Muammer Kaddafi ve oğlu Seyfülislam Kaddafi’nin de olduğu 3 kişi hakkında savcılıktan 16 Mayıs 2011’de gelen tutuklama talebini, 27 Haziran 2011’de kabul ederek 42 günde 3 kişi hakkında tutuklama kararı verdi.
Benzer halde Mahkeme, Fildişi Kıyısı’nın eski Devlet Başkanı Laurent Gbagbo hakkında Savcılıktan 25 Ekim 2011’den gelen tutuklama talebine 23 Kasım 2011’de kabul ederek 29 günde tutuklama buyruğuna hükmetmiş oldu.
UCM, Orta Afrika Cumhuriyeti Güvenlik, Göç ve Kamu Tertibi’nden sorumlu eski Bakan Mahamat Nouradine Adam hakkında 30 Ekim 2018 de talep edilen tutuklama talebini 7 Ocak 2019’da kabul etti ve 69 günde tutuklama kararı çıkarmış oldu.
UCM’nin devlet başkanı düzeyindeki biri hakkında en uzun müddet beklettiği tutuklama buyruğu, 14 Temmuz 2008’de Savcılıktan gelen ve 233 gün bekleterek 4 Mart 2009’da karara bağladığı Sudan’ın devrik lideri Ömer El-Beşir hakkındaki tutuklama talebi oldu.
UCM NEDEN GECİKTİ?
UCM nezdinde Filistinli mağdurların avukatlarından Liverpool John Moores Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Triestino Mariniello ve York Üniversitesi Osgoode Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Heidi Matthews, UCM’nin gecikmesinin sebeplerini ve sonuçlarını anlattı.
Mariniello, UCM’nin tutuklama talebini onaylamak için geç kaldığını belirterek, “Mahkemenin, Filistin soruşturmasındaki genel yavaşlığı asıl problemli nokta. Filistin 2009’da UCM’ye başvurdu ve ortadan geçen 15 yıla karşın Filistin’de işlenen cürümler nedeniyle bir sanık hakkında şimdi açılmış dava yok, tutuklama kararı yok.” dedi.
‘MAALESEF MÜDAHALELERE BOYUN EĞDİ’
Devam eden soykırım tehlikesi sebebiyle, olası tutuklama kararının gecikmesinin Gazze’deki durumu çok daha kritik hale getirdiğini anlatan Mariniello, “Savcı tutuklama talebinden aylar evvel çok sayıda kanıtın varlığından bahsetmişti ve maalesef Mahkeme, İngiltere’nin ön ayak olduğu kimi politik müdahaleler ile soruşturma sürecinin aksatılmasına müsaade verdi” diye konuştu.
‘KARAR GECİKTİRİLİYOR’
Mariniello, UCM’nin, Netanyahu ve Gallant hakkında “tutuklama emri” çıkartılması yetkisi olup olmadığına ait daha evvelden verilmiş karara karşın yine inceleme yapmasıyla Filistin soruşturmasının geciktirildiğini vurguladı.
İngiltere’nin ön ayak olmasıyla yine başlayan “yargı yetkisi” incelemesinde, UCM’nin 64 kişi, kuruluş ve ülkeden beyan aldığını aktaran Mariniello, “Hakimler, cürümlerin yüküne karşın mümkün tutuklama kararını geciktirdi” değerlendirmesinde bulundu.
‘NETENYAHU’YU KORUMAK İÇİN SİYASİ BASKI YAPILIYOR’
Mariniello, UCM üzerinden politik baskı ve müdahalelerin her vakit bulunduğunu söyleyerek, “Medyaya da yansıdığı üzere İsrail bilinmeyen servisinden UCM Savcısına baskı yapıldı. Ayrıyeten İngiltere ve Almanya’nın başını çektiği UCM’ye taraf olan birçok devletten ve Mahkemeye taraf olmayan ABD’den, tutuklama kararı vermemesi için Mahkemeye siyasi baskı yapılıyor” tabirini kullandı.
Bu tıp siyasi baskıların UCM’deki süreci de etkilediğini aktaran Mariniello, yargıçların, öbür devletlerin soruşturmaya müdahale etmesine müsaade ederek kusur yaptığını belirtti.
Mariniello, UCM’deki öbür olayları Filistin soruşturmasıyla karşılaştırmanın sıkıntı olmasına karşın, yakın vakitteki Ukrayna olayında hem mahkemenin hem de UCM’ye taraf ülkelerin daha farklı bir yaklaşım sergilediğini kaydetti.
‘UKAYNA SORUŞTURMASINI DESTEKLİYOR FİLİSTİN OLAYINDA İSE …’
Mariniello, Mahkemenin, Filistin ve Ukrayna hakkındaki soruşturmalara yaklaşım biçimi ortasında tezatlık bulunduğunu belirterek, savcının Ukrayna-Rusya Savaşı’nın başlamasının akabinde Ukrayna’ya çok sayıda ziyaret gerçekleştirdiğini, çok sayıda ülkenin Ukrayna soruşturmasını desteklediğini lakin Filistin olayında ise tam zıddı hareket ettiklerinin altını çizdi.
Bu tezatlığın Filistin’de farklı uygulanan “çifte standart” manasına geldiğini aktaran Mariniello, Filistin soruşturmasıyla Mahkemeden şimdi önemli bir atılım gelmediğine değinerek kelamlarını şöyle sürdürdü:
‘SON DERECE ACİL!’
Matthews ise UCM’nin kurucu mutabakatı olan Roma Statüsü’nde, tutuklama talebinin karara bağlanması için kesin bir müddet bulunmadığını belirterek, “Bununla birlikte tutuklama buyruğunun maksadı sanığın cürüm işlemeye devam etmesini önlemektir. Bu nedenle, Ağustos ayında Savcı, Mahkeme’yi yakalama buyruğu için ‘son derece acil’ formda karar vermeye teşvik etti” dedi.
UCM’nin “yargı yetkisi” incelemesiyle fazla vakit kaybettiği için soruşturmanın geciktiğini kaydeden Matthews, “Mahkeme, karşı karşıya olduğu ekstra incelemeler ve kendisine yönelik kamuoyuna mal olan akınlar göz önüne alındığında muhtemelen kararını verirken çok dikkatli bir yaklaşım sergileyecektir” diye konuştu.
PUTİN’İN TUTUKLAMA KARARI
Matthews, UCM’nin, önündeki başka olaylarda daha süratli hareket ettiğini belirterek, “Savcının şu anda tutuklama buyruğu talep ettiği cürümler 7 Ekim 2023 ve sonrasındaki aksiyonlarla ilgili olsa da, Filistin’deki durum Mart 2021’den bu yana UCM Savcısı tarafından soruşturulmaktadır. UCM Savcısı, yakın vakte kadar İsrail-Filistin çatışması bağlamında işlenen kabahatlerle ilgili rastgele bir süreç yapmamakla eleştiriliyordu. Harekete geçme konusundaki suskunluk öbür kimi hadiselerle tezat oluşturuyor” sözünü kullandı.
‘DAVALAR DAİMA DAHA KISA SÜRDÜ’
UCM’nin Libya’da, durumun Güvenlik Kurulu tarafından Savcıya havale edilmesinden yalnızca üç ay sonra tutuklama buyruğu çıkardığını söyleyen Matthews, “Mahkeme’nin Putin hakkında yakalama buyruğu çıkarması Savcının talebinden sonra bir aydan kısa sürdü. Sudan’daki durum biraz daha yavaş ilerledi ve Savcının tutuklama buyruğu talebi, müracaatın yapılmasından yaklaşık yedi ay sonra fakat kısmen kabul edildi” değerlendirmesinde bulundu.
NETENYAHU’YA ALEYHTE KARARLAR DAHA DA SİNİRLENDİRDİ
Matthews, Memleketler arası mahkemelerden gelen kararların Netanyahu ve hükümetini durdurmaya yetip yetmeyeceğini kestirmenin çok güç olduğunu belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Netanyahu ve hükümetinin, memleketler arası mahkemeler tarafından aleyhine kararlar alındıktan sonra Gazze ve Batı Şeria’daki atakları ağırlaştırma eğiliminde olduğunu gözlemledik. Bunu Milletlerarası Adalet Divanı’nın süreksiz önlemlere ait kararları ve işgalin hukuksuzluğuna ait tavsiye niteliğindeki görüşünü yayınlamasının akabinde gördük.”